NEVZAT ECZA DEPOSU

Yanlış: MS’in tedavisi yoktur.

Doğru: MS günümüzde tedavi edilebilir bir hastalık haline gelmiştir. Ancak karşımızda kronik bir hastalık olduğunu, bu nedenle tedavinin de uzun soluklu olacağını akılda tutmak gerekir. MS tedavisinde amaç; hastalık aktivitesinin mümkün olan en erken dönemde kontrol altına alınması, atakların önlenmesi ve özürlülüğün engellenmesidir. Geçtiğimiz son 15 yılda bu konuda çok önemli yol alınmıştır.

Yanlış: MS tedavisi ömür boyu sürer, tedaviyi kesmek mümkün değildir.

Doğru: MS, hastaların yüzde 85’inde 20-40 yaş arası genç erişkinlik döneminde ortaya çıkar. Bu yaşlar bağışıklık yanıtlarının en yüksek olduğu yaşlardır. Kişiler yaşlandıkça hastalığın aktivitesi yavaşlar, hatta kaybolabilir. Genellikle 50-55 yaşından sonra uzun süredir hastalık aktivitesi belirtisi göstermeyen, bir başka deyişle stabilleşen hastalarda tedaviyi kesip izliyoruz. Bazen hastalık tekrar aktifleşebiliyor, o zaman tekrar ilaca başlamak gerekebiliyor. Tedavi penceresi kapanan hastalarda da artık ilacın bir fayda sağlamadığını gözlemlediğimizde bağışıklık sistemi üzerine etkili ilaçları sonlandırıyoruz.

Yanlış: MS hastaları güneşe çıkmamalıdır.

Doğru: En sık duyulan yanlış inanış bu diyebiliriz. Yapılan çalışmalar, hastalığın oluşum sürecinde genetik özelliklerin yanı sıra D vitamini eksikliğinin de önemini ortaya koymuştur. En sağlıklı D vitamini kaynağı da güneştir. Güneş MS hastalarını olumsuz etkilemez. Yaz aylarında güneş ışınlarının dik geldiği öğlen saatlerinde kol ve bacaklara güneş kremi sürmeden 20-30 dakikalık güneş ışığı almak D vitamini depolarını doldurma açısından önerdiğimiz bir durumdur.

Yanlış: MS hastalarının Covid-19’a yakalanma riski çok yüksektir.

Doğru: MS’in bağışıklık sisteminin yetersiz çalışması sonucu ortaya çıkan bir hastalık olduğu ve bu nedenle MS hastalarının Covid-19’a yakalanma riskinin çok yüksek olduğu düşüncesi doğru değil. Aksine, MS bağışıklık sisteminin fazla ve düzensiz çalışması sonucu ortaya çıkar. MS’li bireylerin Covid-19’a yakalanma riski; maske, hijyen ve mesafe kurallarına dikkat ettikleri sürece toplumdan farklı değildir. Yalnızca atak nedeniyle yüksek doz kortizon aldıkları günlerde ve bağışıklık sistemini baskılayan tedavi alanlarda bu kurallara daha çok dikkat edilmesi gerekir.

Yanlış: MS’li bireylerin Covid-19 aşısı olmaları sakıncalıdır.

Doğru: Tüm MS hastalarına Covid aşısını öneriyoruz. MS’de canlı virüs aşısının yapılması atakları tetikleyebilir. Covid aşılarının MS’li bireyler üzerinde henüz bildirilmiş olumsuz bir etkisi bulunmamaktadır.

Yanlış: MS hastaları pandemi süresince MS ilaçlarına ara vermelidir.

Doğru: MS tedavisinin özellikle hastalığın erken dönemlerinde aralıksız sürdürülmesi, ilerdeki yıllarda oluşabilecek özürlülüğü engellemek açısından çok önemlidir. Pandemi süresince tedavilerinin aksatmadan sürdürülebilmesi için ilaç raporları uzatılmış ve hastalar ilaçlarını sorunsuz almışlardır. Yalnızca hastanede damar yolundan uygulanan, bağışıklık sistemini baskılayan bazı tedavilerin uygulama aralıkları açılarak hastaların pandemiden olumsuz etkilenmemesine çalışılmıştır. MS ilaçlarını düzenli kullanan hastalarımızın Covid-19’a yakalansalar da obezite, diyabet, hipertansiyon ve benzeri başka kronik hastalıkları olmadığı sürece hastalıklarına ya da ilaçlarına bağlı özel bir sorun yaşamadıklarını gözlemledik.

Yanlış: MS’li kadınların hamile kalması sakıncalıdır.

Doğru: Kadınlarda erkeklere oranla yaklaşık 2,5 kat daha fazla görülen MS; özellikle 20-40 yaş arası genç erişkinlik döneminde yani doğurganlık çağında ortaya çıkar. MS gebe kalmaya ve doğurmaya kesinlikle engel değildir. Hastalık aktivitesini kontrol altına alan uygun tedavilerle, uygun zamanlama yaparak hastalarımız elbette doğurabilir ve emzirebilir.

Yanlış: MS hastaları egzersizden kaçınmalı, çok yorulmamalıdır.

Doğru: MS’li bireyler kendini herkesten daha yorgun hissedebilirler. Ancak bu yorgunlukla başa çıkmanın tek yolu mümkün olduğunca egzersiz yapmak ve hareketli olmaktır. Hareketsizlik MS’li bireyleri herkeste olduğundan daha çok etkiler. Özellikle yürüme güçlüğü olan hastalarımıza hareketsiz kalmamalarını, düzenli yürüyüş ve egzersiz yapmalarını öneriyoruz.

Yanlış: MS’de erken dönemde tanı konulamaz ve ileride mutlaka tekerlekli sandalyaye bağımlı hale gelir.

Doğru: MS, kişiden kişiye değişken belirti ve bulgularla başlayabilir. Bu belirtiler hastalığın başlangıç dönemlerinde kendiliğinden de düzelebildiği için hastaların hekime başvurması ve tanı alması gecikebilmektedir. Son yıllarda MS tanı ve tedavisinde gerçekten çok hızlı gelişmeler yaşandı. Yakınması ilk ortaya çıktığında doktora başvuran hastalara hastalığın en başında tanı koyabiliyoruz. Ataklı seyirli MS hastalarında miyelin yıkımı ve akson hasarına neden olan inflamasyonu erken dönemde kontrol altına alabiliyoruz. Böylelikle eskiye oranla özürlülük oranlarında ciddi azalma oldu. Artık polikliniklerimizde tekerlekli sandalyeye bağımlı hastamız gerçekten çok az.

Prof. Dr. Ayşe Sağduyu Kocaman

Acıbadem Maslak Hastanesi Nöroloji Uzmanı