NEVZAT ECZA DEPOSU

Olgunluğa erişim ve doğurganlığın başladığı ergenlik dönemi ile doğurganlığın bittiği menopozda döneminde, östrojen hormonunun azalmasına bağlı olarak hormonal, fiziksel ve duygusal değişimler meydana gelir. Dünya çapında menopozun ortalama yaşı 51 olsa da bu yaş coğrafyaya göre farklılıklar gösterebilir.

Menopozda kısa ve orta vadede sıcak basmaları, yorgunluk, cilt kurulukları ve kaşıntılar, ciltte incelmeler, psikolojik değişiklikler, depresyona yatkınlık, uyku problemleri, vajinal kuruluk ve idrar problemleri gibi belirtiler, uzun vadede kardiyovasküler hastalıklar ve osteoporoz gözlenebilir.

Her kadının menopozu kötü belirtilerle geçirmediğini ama yaşam kalitesini düşüren şikayetleri varsa destek alması gerekir. Bu dönemde kalsiyum, protein alımının yanı sıra D, B ve K vitamini ile folik asit düzeyi de oldukça önemlidir. Menopoz döneminde görülen şikayetler ve çözüm yollarını ise şöyle sıralayabiliriz:

Cilt değişiklikleri

Östrojen eksikliğinde ciltte incelme oluşur, kolajen içeriği azalır. Bunun sonucunda deride gevşeme, incelme, damarların belirgin hale gelmesi, yaraların güç iyileşmesi ve morluklar görülebilir. Bu sorunun çözümü için cilt nemlendiren kremler ve kolajen destekleri kullanabilirsiniz.

Sıcak basması

Vazomotor belirtiler menopozlu kadınların çoğunda gözlenir. Aniden kaynar su dökülmüş gibi tarif edilen, 1-2 dakika sürüp geçen bir belirtidir. Aynı zamanda sıcağa dayanıksızlık, gece terlemeleri de artar. Aşırı yorgunluk, fazla aktivite, sigara, kafein, alkol, yağlı-baharatlı yiyecekler ve çevresel faktörlerin sıcak basmalarını arttırdığı bilinir. Stres de arttırıcı olabilir. Hormon tedavisi sıcak basmalarını çabucak azaltır, ancak çok az hastada hormona rağmen sıcak basmaları devam eder.

Düzenli fiziksel egzersiz, menopozal dönemdeki şikayetleri azaltır. Yapılan bir araştırmada, ağır fiziksel egzersizin menopoz üzerine az etkili olduğu; bunun yanında bahçede ve boş zamanlarda, işyerinde veya bir şey taşırken yapılan hafif fiziksel egzersizin ise menopoz semptomlarında daha etkili olduğu görülmüştür. Düzenli egzersiz yapanlar kendilerini daha iyi hissetmiş, şikayetlerinin şiddeti ve sıklığı azalmıştır.

Yapılan çalışmalara göre akupunktur da sıcak basmalarında azalma sağlayabilir. Bunun yanı sıra gevşeme tekniklerinin kullanılması da sıcak basmasında yararlı olabilir. Diyaframı kullanarak derin soluk alıp verme, gevşeme tekniklerinin en kolayıdır. Nefes egzersizlerinin gerginlik, depresyon, kan basıncı artışı ve sıcaklık basmasının şiddet ve sıklığını azaltabileceği bilinmektedir.

Uykusuzluk

Uykusuzluk menopoz dönemindeki kadınların %50’sini etkiler. Nedeni tam olarak bilinmemekle beraber, bazen gece krampları ve bacaklardaki keçeleşme nedeniyle uykusuzluk olur. Bu durumda D ve K vitamini, kalsiyum alımı fayda sağlar. Sıcak basmaları ve gece terlemeleri de uykusuzluk yapabilir. Sakinleştirici çaylar, basit sakinleştirici ilaçlar, ılık duş önerilir. Yapılan birçok çalışmada, yoganın sıcak basması, uykusuzluk ve yaşam kalitesini artırmaya yönelik olumlu etkileri saptanmıştır. Bir başka çalışmada, uyku bozukluğu olan hastalara pasif ve medikal masaj yapılmıştır. Haftada 2 kez 32 masaj hata yok değil mi, biraz çok geldi bana sayı seansı uygulanmış, medikal masaj uygulanan hastalarda uyku şikayetlerinde azalma gözlenmiştir.

Ürogenital sorunlar

Östrojen yetersizliğinde, vajen ve idrar çıkış bölgesi epitelinde incelmeler gözlenir. Bu durum cinsel ilişkide ağrı, vajinal kuruluk, idrarda yanma, sık idrara çıkma ve vajinal enfeksiyonlara neden olur. Hastanın yaşam uyumunu ve konforunu düşüren şikayetler olduğu için muhakkak tedavi gerektirir. Ağızdan, vajinal, krem veya yapıştırma tarzında hormonal tedaviler kullanılabilir. Vajinal prebiotiklerle vajenin direnci arttırılabilir, genital bölgenin PH’ı ile uyumlu yıkama ürünleri kullanılabilir.

Psikolojik sorunlar

Menopozdaki hormonal değişikliklerin, duygu durum ve davranışları etkilediği düşünülüyor. Kadınlardaki duygu durum değişikliklerinin hormon düzeylerinin hızlı değiştiği doğum sonrası dönemler ile menopoz dönemlerinde çok olduğu biliniyor. Menopoz döneminde kendini çökkün, üzgün hissetme, isteksizlik, sinirlilik, gerginlik, çabuk öfkelenme, huzursuzluk, panik, performansta azalma, unutkanlık, dikkat bozukluğu görülebilir. Yapılan çalışmalar yoganın stresi, kalp hızını ve kan basıncını azalttığı ve sağlığı olumlu etkilediğini gösteriyor. Egzersiz de oldukça faydalıdır. Ayrıca bu sorunların önüne geçmek için sakinleştirici çaylar, sakinleştirici basit tedaviler, gerekli olursa depresyon tedavisi de kullanılabilir.

Osteoporoz

Menopoz döneminde over fonksiyonlarının durması ve ostrojen yapımının kesilmesi, yaşla bağlantılı olarak kemik kaybını hızlandırır ve osteoporozun şiddetini arttırır. Menopozdaki kemik kaybının az olması gençlik yıllarındaki kemik kütlesi ile orantılıdır. Kemik erimesini arttıran obezite, ek hormonal hastalıklar, hareketsizlik, D vitamini eksikliği, kronik hastalıklar gibi başka faktörler de olabilir. D vitamini, K vitamini, kalsiyum içeren ilaçların kullanımı gerekebilir. A vitamininin kemik gücünü artırdığı, kanser riskini azalttığı, menopozal dönemde felci azalttığı gibi bilgiler vardır. Yine prebiyotik alımının kalsiyum emilimi ve kemik mineralizasyonu üzerine yararlı etkileri olduğu bildirilmiştir.

Op. Dr. Güray Ünlü

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı